Po pierwsze jesteśmy firmą technologiczną opierającą sporą część swojej działalności na podwykonawcach. To gwarantuje dużo lepszą lokalizację naszej oferty niż w przypadku konkurencji. Po drugie AP1000 to jedyny działający reaktor generacji III+ z pasywnym systemem bezpieczeństwa. Zaprojektowany i wdrożony przy uwzględnieniu doświadczeń z Fukushimy. Po trzecie technologia AP1000 to także zaawansowana konstrukcja modułowa i najwyższy stosunek powierzchni zajmowanej przez elektrownię do jej mocy wyjściowej – nasz reaktor jest o jedną trzecią mniejszy niż jakakolwiek inna elektrownia trzeciej generacji. Nie bez znaczenia jest także poparcie administracji amerykańskiej dla Westinghouse – mówi Mirosław Kowalik, prezes Westinghouse Electric Poland.

Cleanerenergy.pl: W ostatnim czasie w Polsce była z wizytą Jennifer Granholm, Sekretarz Energii Stanów Zjednoczonych, i spotkała się z p. Premierem Mateuszem Morawieckim oraz p. Piotrem Naimskim, pełnomocnikiem rządu ds. strategicznej infrastruktury energetycznej i ministrem klimatu Michałem Kurtyką w ramach Polsko-Amerykańskiego Strategicznego Dialogu Energetycznego. Czy Westinghouse Electric Company ma wsparcie obecnej administracji w pozyskaniu kontraktu na dostawę technologii jądrowej dla Polski?

Mirosław Kowalik, prezes Westinghouse Electric Poland: Westinghouse jest firmą amerykańską – to naturalne, że jest wspierany za pomocą środków politycznych przez Stany Zjednoczone. To dlatego nasze obecne działania są realizowane w oparciu o polsko – amerykańską umowę międzyrządową. To dlatego stanowiąca element tej umowy procedura inżynieryjno – projektowa FEED została sfinansowana w ramach grantu przyznanego przez Amerykańską Agencję Handlu i Rozwoju.

Poparcie amerykańskich władz dla Westinghouse jest naturalne jeszcze z jednego powodu. Stany Zjednoczone wracają do atomu. Przykładów udawadniających tę tezę jest wiele, ale ja przytoczę jeden z najważniejszych. W czerwcu br. Departament Energii USA zwrócił się do Kongresu z wnioskiem na rok fiskalny 2022, w którym domaga się rekordowej kwoty 1,8 miliarda dolarów dla Urzędu Energii Jądrowej.

Cleanerenergy.pl: Jakie były tematy spotkania w ramach Polsko-Amerykańskiego Strategicznego Dialogu Energetycznego? Czy Pana zdaniem, w jego trakcie udało się posunąć sprawy do przodu? Na kiedy zaplanowano kolejne spotkanie, z jaką agendą?

M.K.: Moją rolą jest reprezentowanie Westinghouse, dlatego nie chciałbym odnosić się do politycznych deklaracji i planów, które padły podczas tego wydarzenia. Chciałbym jednak podkreślić, że amerykańska sekretarz energii Jennifer Granholm, w odpowiedzi na pytania dziennikarzy powiedziała wprost: naszą intencją jest przyśpieszenie polskiego projektu jądrowego. Granholm dodała także, że Westinghouse to dostawca technologii w oparciu o którą pracuje ponad połowa elektrowni atomowych na świecie. To firma godna zaufania, dbająca o bezpieczeństwo i promująca czystą energetykę.

Cleanerenergy.pl: Wizyta p. Granholm w Warszawie była jej pierwszą podróżą zagraniczną, ale o ile w Polsce trwa ciągle międzyrządowy dialog, to Westinghouse, który ma wsparcie amerykańskiej administracji podpisał już dwa kontrakty z naszymi sąsiadami – na modernizację systemów sterowania i zarządzania AKPiA w elektrowni jądrowej w Temelinie w Czechach oraz co ważniejsze na instalację nowych reaktorów AP1000 generacji III+ na Ukrainie. Czy podpisanie tych kontraktów to efekt wcześniejszej współpracy Westinghouse z CEZ-em czy Energoatomem?

M.K.: Jesteśmy firmą globalną i działamy na wielką skalę na całym świecie. Nie ukrywamy, że uważamy Europę Środkowo-Wschodnią za bardzo perspektywiczny rynek. Tutejsze państwa chcą budować lub rozwijać swój przemysł jądrowy bo widzą w tym szansę na zmniejszenie emisji, a przy okazji stabilizację własnych systemów elektroenergetycznych. W obliczu przekształceń w Unii Europejskiej, np. pakietu Fit for 55 to bardzo istotne.

Najnowsze porozumienia z Czechami czy Ukrainą to efekt naszej oferty, ale również konsekwencji, z jaką budujemy swoją obecność na tych rynkach, np. na Ukrainie jesteśmy obecni od 1994 roku. Kluczowy dla relacji dwustronnych był rok 2014, w którym podpisaliśmy z Energoatomem porozumienie o dostawach paliwa jądrowego. Tegoroczne memorandum o budowie na Ukrainie nowych bloków jądrowych AP-1000 to tylko konsekwencja trwałej obecności, która pokazuje, że Westinghouse to poważny i sprawdzony partner.

W Polsce również jesteśmy zaangażowani od samego początku, czyli od 2008 roku, kiedy to polski rząd z premierem Donaldem Tuskiem na czele potwierdził chęć rozwoju programu jądrowego i zamiar budowy elektrowni atomowej do 2020 roku.

Cleanerenergy.pl: Westinghouse Electric Poland z siedzibą w Krakowie wpisano do rejestru 8 września br. Dzień później firma oficjalnie otworzyła centrum usług wspólnych w Krakowie, które ma wesprzeć globalne działania firmy. Westinghouse działa w 19 krajach na świecie. Czy centrum będzie obsługiwać wszystkie operacje, czy raczej skupi się na działalności na rzecz regionu CEE, czyli Polski, Czech i Ukrainy? Czy Polska ma szansę zostać centrum operacji Westinghouse w regionie?

M.K.: Kompetencje Globalnego Centrum Usług Wspólnych będą wspomagać procesy Westinghouse na całym świecie i taki jest zamysł tego projektu. Nie ukrywamy jednak, jak już wspominałem wcześniej, że w Europie Środkowo-Wschodniej widzimy wyjątkowy potencjał do rozwoju energetyki jądrowej. W naszej ocenie to rozwiązanie, które może być odpowiedzią na dylemat, jak połączyć troskę o klimat z trwałym wzrostem gospodarczym. Z tej perspektywy nasza krakowska inicjatywa na pewno przysłuży się również sąsiednim rynkom.

Cleanerenergy.pl: W Krakowie firma chce zatrudnić blisko 160 wysoko wykwalifikowanych pracowników w 7 dywizjach biznesowych. Pracowników jakich specjalności poszukujecie do nowo otwartego krakowskiego biura? Jaką część obsady będą stanowili Polacy?

M.K.: Kapitał ludzki to jeden z najważniejszych atutów polskiej gospodarki. Z pewnością będziemy chcieli w naszym Globalnym Centrum Usług Wspólnych korzystać z niego w pierwszej kolejności.

Globalne Centrum Usług Wspólnych wzmocni działania Westinghouse w Polsce i na świecie w siedmiu obszarach biznesowych: Jakość, Środowisko, Zdrowie i Bezpieczeństwo (QEHS); Finanse; Technologie Informatyczne (IT); Administracja; Zamówienia; Kontrola Projektów; oraz Zasoby Ludzkie (HR).

Cleanerenergy.pl:Według Jennifer Granholm współpraca z Polską, ma zasadnicze znaczenie dla stworzenia sprawiedliwej transformacji energetycznej, która otwiera nowe możliwości gospodarcze w walce ze zmianami klimatycznymi. Jednak Komisja Europejska, która forsuje restrykcyjny pakiet Fit for 55 wciąż jednoznacznie nie popiera możliwości udzielania państwowego wsparcia dla nowych projektów jądrowych, a europejscy biurokraci coraz częściej wykluczają energię jądrową z coraz większej liczby unijnych polityk, na rzecz innych bezemisyjnych źródeł. Czy ta obstrukcja może mieć wpływ na przyszłość energetyki jądrowej w Polsce?

M.K.: Wciąż toczy się dyskusja czy wpisać energetykę jądrową do unijnej taksonomii. Wierzę, że działania Unii Europejskiej ukierunkowane na wspieranie technologii neutralnych emisyjnie dla dobra klimatu będą opierać się także na atomie, który doskonale może wspierać i uzupełniać rozwój i funkcjonowanie OZE.

Warto przypomnieć, że w lipcu br. 18 związków zawodowych z 10 krajów UE wystosowało do Komisji Europejskiej wspólne stanowisko wzywając do dialogu w celu wykorzystania pełnego potencjału energii jądrowej w zbudowania do 2050 efektywnej ekonomicznie i sprawiedliwej społecznie Europy bez emisji dwutlenku węgla.

Co do pakietu Fit for 55, to chciałbym przede wszystkim podkreślić, że jest on na razie propozycją, a nie obowiązującym prawem i wierzę, że w ramach negocjowanego konsensusu w Brukseli uwzględni on ważną rolę energetyki jądrowej w osiągnięciu celu neutralności emisyjnej do 2050 r.

Cleanerenergy.pl: Choć polski rząd zacieśnia z amerykańską administracją współpracę dotyczącą Programu Polskiej Energetyki Jądrowej (PPEJ), dostawca technologii nie został jeszcze formalnie wybrany. Konkurentami są koreański KHNP oraz francuski koncern EDF, który przedwczoraj poinformował, że złożył oficjalną ofertę polskiemu rządowi. W czym oferta Westinghouse Electric jest lepsza?

M.K.: Przewag jest wiele. Jesteśmy np. firmą technologiczną opierającą sporą część swojej działalności na podwykonawcach. To gwarantuje dużo lepszą lokalizację naszej oferty niż w przypadku konkurencji. Przypomnijmy, że w 2019 r. w Polsce działało ponad 300 przedsiębiorstw mogących w różnych stopniu partycypować w budowie krajowego przemysłu jądrowego. Westinghouse samodzielnie analizuje obecnie takie możliwości i prowadzi wewnętrzny dialog z polskimi firmami. Jedną z takich okazji było sympozjum dostawców, które zorganizowaliśmy wspólnie z Bechtel w Warszawie w październiku tego roku i które przyciągnęło ponad 200 reprezentantów polskich firm.

Kolejna nasza przewaga to technologia, którą oferujemy. AP1000 to jedyny działający reaktor generacji III+ z pasywnym systemem bezpieczeństwa. Zaprojektowany i wdrożony przy uwzględnieniu doświadczeń z Fukushimy (awarii elektrowni jądrowej w wyniku zalania tsunami, po podwodnym trzęsieniu ziemi na Pacyfiku – red.). Nasz reaktor jest bezpieczny nawet przez 72 godziny przy braku zasilania prądem zmiennym i do 7 dni bez potrzeby wsparcia z zewnątrz. Technologia AP1000 to także zaawansowana konstrukcja modułowa i najwyższy stosunek powierzchni zajmowanej przez elektrownię do jej mocy wyjściowej. Nasz reaktor jest o jedną trzecią mniejszy niż jakakolwiek inna elektrownia trzeciej generacji.

Nie bez znaczenia jest także poparcie administracji amerykańskiej dla Westinghouse.

Cleanerenergy.pl: Jakie korzyści będzie miała Polska z zaimplementowania technologii AP1000 do krajowego programu energetyki jądrowej?

M.K.: Przede wszystkim zmagająca się z dużymi wyzwaniami klimatycznymi Polska gospodarka będzie w stanie szybko skorzystać z istniejącej i sprawdzonej technologii, która wesprze transformację polskiego miksu energetycznego w kierunku neutralnego węglowo izapewni Polakom maksimum bezpieczeństwa. Wybór reaktora AP1000 to korzystanie z dekad doświadczeń Westinghouse i korzyści wynikające z efektu skali. Nie bez znaczenia jest również na pewno to, że nasze reaktory są dużo mniejsze od rozwiązań konkurencyjnych, co pozytywnie wpłynie na kwestie dotyczące zagospodarowania przestrzennego.

Cleanerenergy.pl: Obecnie w Polsce, jak przypomniała p. Granholm prowadzone są już prace inżynieryjne i badawcze przez specjalistów Westinghouse, opłacone w ramach grantu przez Departament Energii USA. Jakiego są to rodzaju prace, i w jakich lokalizacjach są prowadzone? Kiedy przygotują Państwo wstępne studium inżynieryjne?

M.K.: Lipcowe wdrożenie FEED jest elementem polsko – amerykańskiego porozumienia międzyrządowego, a jego przebieg jest ściśle określony czasowo. Cała procedura potrwa rok i będzie składała się z kilku faz. Pierwsza to zdefiniowanie wymagań technicznych, druga to identyfikacja głównych kosztów inwestycji, trzecia to przygotowanie projektu inżynierskiego. Celem wdrożenia FEED jest maksymalne dopasowanie propozycji Westinghouse I Bechtel do potrzeb polskiego rządu. Mamy nadzieję, że procedura wesprze wybór naszej firmy jako partnera, z pomocą którego powstanie polski przemysł jądrowy.

Cleanerenergy.pl: Zgodnie z Pańskim biogramem na stronie internetowej będzie nadzorował różne obszary działalności Westinghouse w Polsce, w tym działania w zakresie budowy nowych obiektów jądrowych. Jak będzie wyglądał harmonogram inwestycyjny, jeśli to konsorcjum Westinghouse i Bechtel będzie dostawcą technologii i wykonawcą elektrowni?

M.K.: Na tym etapie pytanie o harmonogram inwestycji powinno być kierowane do polskiego rządu i PEJ, nie do Westinghouse. Wybór partnera technologicznego, za pomocą którego będzie rozwijany polski przemysł jądrowy jest kluczowy. Jeżeli nastąpi to w przyszłym roku, to harmonogram powinien uwzględniać kluczowe daty pojawiające się w oficjalnych dokumentach takich jak PEP2040 i PPEJ. W tym 2033 rok, jako wyznacznik operacyjności pierwszego reaktora. Ta data jest osiągalna, będzie jednak do pewnego stopnia zależała od decyzji będących w gestii polskiego rządu. Diabeł tkwi jednak w szczegółach.

Mogę jednak podkreślić, jako przedstawiciel Westinghouse, że jako koncern posiadamy wszelkie narzędzia by zrealizować budowę potrzebnych Polsce bloków jądrowych i maksymalnie dopasować naszą ofertę do potrzeb rządu. Razem z naszym partnerem, firmą Bechtel, będziemy gotowi odpowiedzieć na te oczekiwania.

Cleanerenergy.pl: Według zapisów PPEJ, pierwszy reaktor wodno-ciśnieniowy miałby powstać u nas do 2033 roku. Polska dopiero stawia pierwsze kroki w energetyce jądrowej – nie ma kadr inżynieryjnych, praktycznie nie ma firm budowlanych, które pracowałby przy takich kontraktach. Czy można mieć pewność, że reaktory jądrowe, które Westinghouse Electric będzie montował w Polsce, zostaną oddane do użytku zgodnie z harmonogramem przewidzianym przez Program Polskiej Energetyki Jądrowej?

M.K.: Tak, jak wspomniałem, PPEJ jest pewnym wyzwaniem w kontekście kluczowych etapów projektu, jednak rok 2033 jest realistyczną datą, która będzie do pewnego stopnia zależała od decyzji będących w gestii polskiego rządu w najbliższych latach. Nie zgadzam się ze stwierdzeniem, że Polska stawia dopiero pierwsze kroki w energetyce jądrowej. Mamy reaktor badawczy Maria, składowisko odpadów promieniotwórczych w Różanie. Ankieta Ministerstwa Klimatu i Środowiska wykazała kilkaset krajowych podmiotów mogących w różnym stopniu partycypować w budowie elektrowni atomowych. Są też duże kompetencje naukowe w instytucjach takich jak NCBJ. No i rzecz najważniejsza – już za moment w Polsce będą funkcjonować także podstawy prawne dla procesu budowy przemysłu jądrowego. Mam tu na myśli np. projekt specustawy jądrowej czy Strategię i Politykę Rozwoju Bezpieczeństwa Jądrowego i Ochrony Radiologicznej Rzeczpospolitej Polskiej. W sierpniu zakończyły się konsultacje społeczne dotyczące tych propozycji legislacyjnych.

Reasumując – Polska ma wszelkie możliwości by skutecznie i zgodnie z obraną przez siebie strategią budować krajowy przemysł jądrowy.

Cleanerenergy.pl: Przy okazji wizyty sekretarz Granholm w Warszawie ogłoszono partnerstwo pomiędzy amerykańską firmą NuScale a KGHM Polska Miedź oraz Nuscale, Getka i Unimot dotyczące budowy reaktorów w technologii SMR (ang. small modular reactor – SMR) w Polsce i regionie Europy Środkowej. Elektrownię w oparciu o reaktory SMR GE Hitachi – GEH BWRX-300 – chcą budować ZE PAK i MS Innovation Impulse, spółki kontrolowane przez Zygmunta Solorza i Michała Sołowowa. Czy SMR są realną technologiczną konkurencją dla dużych jednostek wodno-ciśnieniowych, jak reaktor AP1000? Czy mnogość elektrowni, budowanych w jednym czasie w Polsce, nie wpłynie negatywnie na harmonogram i koszty podstawowego projektu?

M.K.: AP1000 to sprawdzona i niezawodna technologia funkcjonująca na świecie od dawna i dostępna od zaraz. Słowem produkt dojrzały – zarówno z punktu widzenia technologii jak i przemysłowego zastosowania. SMR-y to projekty, które nie mają jeszcze certyfikacji amerykańskiej, nie mówiąc o certyfikacji europejskiej. Prawdą jest, że reaktory SMR mogą przynieść wiele korzyści, ale pozostają problemy do rozwiązania nie tylko w kwestiach technicznych, ale także w finansowaniu i licencjonowaniu (certyfikacji), na co zwróciło uwagę wielu międzynarodowych ekspertów. Jednym słowem, jest to technologia, która będzie wymagała dalszego rozwoju i prawdopodobnie zostanie wdrożona w przyszłości. Do 2021 roku na świecie nie uruchomiono komercyjnie żadnego reaktora SMR. W przyszłości reaktory SMR mogą stać się ważną opcją, bardzo przydatną dla energochłonnych gałęzi przemysłu: rafinacji ropy naftowej, produkcji chemikaliów, celulozy i papieru, przetwórstwa żywności i napojów, produkcji tworzyw sztucznych oraz małych systemów sieciowych.

Poza tym Polska musi transformować swoją energetykę tu i teraz. Świadczy o tym choćby średni wiek polskich elektrowni tj. 47 lat, czy trzykrotny wzrost cen uprawnień do emisji CO2 w ciągu trzech lat z poziomu 20 do ponad 60 euro za tonę CO2. Dlatego nie ma czasu na czekanie na dojrzałość i certyfikację technologii SMR, ponieważ mamy sprawdzoną i niezawodną technologię AP1000, gotową do wdrożenia.

Cleanerenergy.pl: Westinghouse Electric, oprócz rozwijania technologii dużych jednostek pracuje nad też na modułowym (mobilnym) mikroreaktorem MMR eVinci ™, który może dostarczać ciepło i energię w skojarzeniu – od 1 MWe do 5 MW przez co najmniej 3-5 lat. Jego pierwotne przeznaczenie to zasilanie odległych społeczności lokalnych lub arktycznych kopalni (urządzenie testuje np. CNSC  – Canadian Nuclear Safety Commission). Czy to rozwiązanie będzie zaoferowane również w Polsce, np. przedsiębiorstwom energochłonnym?

M.K.: Jak już powiedziałem to rozwiązanie przyszłościowe.

Cleanerenergy.pl: Dziękujemy za rozmowę.