Kluczowy jest fakt, że „problematyka bezpieczeństwa energetycznego, w tym dywersyfikacja źródeł wytwarzania, traktowane są w polityce rządu w sposób priorytetowy” – mówi Krzysztof Tchórzewski, minister energii w wywiadzie dla portalu cleanerenergy.pl. I dodaje, że  „zaangażowanie podmiotów z udziałem Skarbu Państwa w projekty off-shore musi wynikać z przyjętych przez zarządy tych spółek kierunków rozwoju”.

cleanerenergy.pl: Część krajów Unii Europejskiej, np.: Dania, Francja, Hiszpania, Holandia, czy Szwecja aby 25 proc. wspólnotowego budżetu w perspektywie na I. 2020-2027 przeznaczyć na walkę ze skutkami globalnego ocieplenia. Czy jest szansa, że Polska dołączy do tej inicjatywy? Pod jakimi warunkami?

K. Tchórzewski: Walka ze zmianami klimatu jest jednym z najważniejszych wyzwań cywilizacyjnych obecnego stulecia. Polska nie stoi z boku. Jesteśmy zaangażowani w działania społeczności międzynarodowej na rzecz walki ze skutkami globalnego ocieplenia, czego przykładem jest zorganizowana przez nas Konferencja Stron Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu – COP24 w Katowicach. Pozycja Unii Europejskiej, jako lidera w tej dziedzinie nigdy nie była i nie jest przez nas kwestionowana, jednak ewentualne przyjęcie zbyt wygórowanych celów, bez realnej szansy na ich osiągnięcie może zmienić tę sytuację i podważyć wiarygodność UE.

K. Tchórzewski: Trzeba pamiętać, że transformacja w kierunku gospodarki niskoemisyjnej, a docelowo neutralność klimatyczna wiążą się z koniecznością podjęcia kompleksowych działań, które doprowadzą do gruntownych zmian strukturalnych gospodarki i rynku pracy. Tak głęboka ingerencja w dotychczasowe modele gospodarcze i społeczne niesie ze sobą zarówno szanse, jak i zagrożenia, dlatego niezbędne jest znalezienie kompromisu pomiędzy odpowiednim poziomem celów redukcji emisji gazów cieplarnianych a zachowaniem wysokiego poziomu konkurencyjności europejskiej gospodarki.

cleanerenergy.pl: Grupa V4, w tym Polska oraz Estonia sprzeciwiły się pod koniec czerwca na szczycie UE przyjęciu zapisów mówiących o osiągnięciu neutralności klimatycznej do 2050 r. Jesteśmy realistami, czy hamulcowym…

K. Tchórzewski: Premier Mateusz Morawiecki odniósł sukces budując koalicję krajów, która zablokowała plany zaostrzenia polityki klimatycznej przez UE. Nie mogliśmy zgodzić się na nie w ciemno, nie mając żadnych wyliczeń dotyczących kosztów takiej transformacji, (a zapewniam, że byłyby one ogromne) oraz wskazania mechanizmów ich kompensacji i źródeł finansowania. Teraz jedną z najistotniejszych kwestii jest przyjęcie przez Unię długookresowej strategii niskoemisyjnej zawierającej wspólny, akceptowalny dla wszystkich państw członkowskich, cel implementujący Porozumienie Paryskie. Żeby osiągnąć kompromis w sprawie polityki klimatycznej poszczególne państwa powinny mieć zapewnione środki, które pozwolą na sprawiedliwe przeprowadzenie transformacji energetycznej. Konieczne jest również zintensyfikowanie prac nad spójnymi mechanizmami solidarnego wsparcia transformacji gospodarki. Nie bez znaczenia jest przeprowadzenie analizy skutków społeczno-gospodarczych polityki klimatycznej dla poszczególnych państw członkowskich, a ograniczanie  emisji musi zostać rozłożone proporcjonalnie na te sektory, które mają największe możliwości redukcyjne, przy możliwie niskich kosztach.

K. Tchórzewski: Warte podkreślenia jest to, że z uwagi na niewielki i malejący udział UE w globalnych emisjach, jednostronne działanie Unii nie doprowadzi do poprawy sytuacji w skali globalnej. Paradoksalnie – może być gorzej. Jeśli kraje rozwijające się nie zrezygnują z wielkich inwestycji w energetykę węglową o niskiej sprawności i rozwoju energochłonnego przemysłu, to będziemy świadkami „gospodarczej ucieczki” do krajów o mniej restrykcyjnej polityce klimatycznej. Dlatego przyszła strategia długoterminowa musi uwzględniać kondycję i możliwości przemysłu europejskiego.

K. Tchórzewski: Polska nie jest żadnym hamulcowym. Jesteśmy bardzo zaangażowani w walkę ze zmianami klimatu, co obrazuje skala transformacji energetycznej realizowana w ostatnich dekadach i stopień ograniczenia emisji CO2. Przyjęcie podczas COP24 Pakietu Katowickiego, czyli decyzji mających na celu wdrożenie Porozumienia Paryskiego jest tego najlepszym świadectwem.

cleanerenergy.pl: Czy jest możliwe osiągnięcie przez UE do połowy XXI wieku neutralności emisyjnej? Jaki jest sens stawiania sobie takich celów, chociaż największe gospodarki, np. Niemcy nie są w stanie sprostać wcześniej postawionym, mniej ambitnym celom? Pamiętamy jak, żeby spełnić wyśrubowane przez unijnych urzędników normy, europejskie koncerny fałszowały odczyty dotyczące emisji spalin…  

K. Tchórzewski: Jednym z kluczowych problemów, przed którymi stoi UE i jej państwa członkowskie, jak i inne państwa spoza Europy, jest szybka i jednocześnie sprawiedliwa transformacja. Rewolucyjne zmiany w energetyce mogą wywołać niepożądane skutki społeczne. Myślę tu o ewentualnej likwidacji miejsc pracy w branżach związanych z wydobyciem paliw kopalnych i w energochłonnych gałęziach przemysłu. Stąd Polska stale postuluje o rozważne wprowadzanie rozwiązań mających na celu obniżkę emisji CO2 tak, aby nie doprowadzić do pogorszenia konkurencyjności przemysłu UE.

K. Tchórzewski: W projekcie Polityki energetycznej Polski do 2040 r. przyjęliśmy ewolucyjną, akceptowalną społecznie transformację miksu energetycznego. Przewidywane jest ograniczenie udziału produkcji energii elektrycznej z węgla kamiennego i stopniowe odchodzenie od energetyki opartej na węglu brunatnym. W to miejsce planuje się wzrost udziału technologii nisko i zero- emisyjnych. W najbliższych latach chcemy zadbać o sukcesywny wzrost wykorzystania OZE w wytwarzaniu energii elektrycznej, przy czym jego dynamika zwiększy się po 2025 r., ze względu na spodziewane osiągnięcie dojrzałości technologiczno-ekonomicznej poszczególnych technologii. Kluczową rolę w osiągnięciu celu udziału OZE w elektroenergetyce będzie mieć rozwój fotowoltaiki i morskich farm wiatrowych. Planowane w 2033 uruchomienie pierwszych bloków elektrowni jądrowej – to kolejny, milowy krok w drodze do nowoczesnego, polskiego miksu energetycznego.

cleanerenergy.pl: Ministerstwo Energii przygotowało w ub.r. zatwierdzoną przez rząd Politykę Energetyczną Polski do 2030 r. dostosowującą ją do wymagań Komisji Europejskiej. Czy uda się spełnić unijny cel, jakim jest 15-proc. udział odnawialnych źródeł energii w końcowym zużyciu energii brutto w 2020 roku? Jeśli nie, to czy planowana jest korekta podstawowych celów PEP 2030?

K. Tchórzewski: Zarówno wprowadzone już w życie, jak i planowane w tym roku działania przekonują nas, że zakontraktowana zostanie całość energii niezbędna do realizacji celu na 2020 r.

K. Tchórzewski: Odrębną kwestią jest czas niezbędny do realizacji inwestycji kontraktowanych w aukcjach z 2018 i 2019 r. Z sygnałów docierających do Ministerstwa Energii wynika, iż projekty wiatrowe i słoneczne, które wygrały aukcje w 2018 r. są realizowane w szybkim tempie. Musimy mieć również na względzie fakt, że mogą wystąpić dalsze perturbacje na rynku OZE, które będą wymagały dodatkowej interwencji. Mam tu na myśli choćby dalszy wzrost zapotrzebowania na energię – wyższy od planowanego, będący konsekwencją szybkiego wzrostu gospodarczego w Polsce. W takim przypadku możliwe będzie przeprowadzenie dodatkowych aukcji interwencyjnych w 2020 r.

cleanerenergy.pl: Przedstawiciele branży OZE oczekują, że aby wypełnić restrykcyjne wymagania KE, Ministerstwo Energii za pośrednictwem Urzędu Regulacji Energetyki ogłosi dodatkową aukcję na sprzedaż energii z lądowych elektrowni wiatrowych na 2,5 GW mocy zainstalowanej. To byłby przełom, bo działające lądowe elektrownie wiatrowe mają łącznie moc ok. 6 GW? Czy to jest możliwe?

K. Tchórzewski: Odpowiadając na wyzwania rynku i mając na uwadze konieczność realizacji celu OZE na 2020 r. podjęliśmy w resorcie energii inicjatywę legislacyjną, której głównym zamierzeniem jest przeprowadzenie w 2019 r. kolejnych dużych aukcji dla OZE. Planujemy, że tegoroczne aukcje pozwolą na budowę nowych mocy wytwórczych w wielkości m.in. 2 500 MW energetyki wiatrowej na lądzie oraz około 700 MW energetyki słonecznej. Chcemy też wprowadzić zmiany, które w istotny sposób przyczynią się do dalszego rozwoju energetyki rozproszonej. Chodzi tu o rozszerzenie opustowego mechanizmu wsparcia dla prosumentów i przedsiębiorców a także powiększenie przedziału mocowego w systemie Feed-in Premium do 2,5 MW w przypadku instalacji biogazowych. Projekt nowelizacji ustawy o odnawialnych źródłach energii 19 lipca br. został uchwalony przez Sejm RP. Trwają prace w Senacie. Senat zatwierdzi tę ustawę w najbliższych dniach.

cleanerenergy.pl: PGE Polska Grupa Energetyczna ogłosiła niedawno, że chce znacząco, z wcześniej planowanych 100 MW do 2 500 MW zwiększyć swoje inwestycje w farmy fotowoltaiczne. Pozostałe koncerny energetyczne Enea, Energa i Tauron Polska Energia planują pójść w ślady PGE i wejść w morską energetykę wiatrową na Morzu Bałtyckim. Z czego wynika ten nagły zwrot? Czy był konsultowany z ME?

K. Tchórzewski: Nie ma w tym nic zaskakującego. Postępujący spadek kosztów technologicznych odnawialnych źródeł energii, a w szczególności energetyki wiatrowej czy słonecznej powoduje, że zainteresowanie tego typu technologiami dynamicznie rośnie. W Ministerstwie Energii na bieżąco obserwujemy i analizujemy najnowsze trendy. Duże spółki energetyczne są w tym przypadku naturalnymi inwestorami. Dotyczy to zwłaszcza morskiej energetyki wiatrowej, która wymaga miliardowych nakładów inwestycyjnych.

cleanerenergy.pl: Polska zobowiązała się, że na koniec 2020 roku udział OZE  w końcowym zużyciu energii brutto wyniesie 15 proc. Komisja Europejska jest w ostatnich latach pryncypialna wobec Polski, więc nie możemy raczej liczyć na taryfę ulgową. Czy realnym wyjściem jest przyspieszenie inwestycji w farmy PV i off-shore?

K. Tchórzewski: Jesteśmy w bieżącym kontakcie z Komisją Europejską i informujemy o podjętych i planowanych działaniach w zakresie energetyki odnawialnej. Z punktu widzenia realizacji celu OZE na 2020 r. morska energetyka wiatrowa nie będzie miała znaczenia, ponieważ planowane uruchomienie pierwszych tego typu instalacji zapowiadane jest na przełom 2025 i 2026 roku.

cleanerenergy.pl: Obecne szacunki co do CAPEX- dla farm wiatrowych na Bałtyku wynoszą ok. 12 mln zł dla 1 MW mocy zainstalowanej. PGE chce wybudować dwie farmy o łącznej mocy 2,5 GW, PKN Orlen o mocy 1,2 GW, co oznacza łączne nakłady rzędu 44 mld zł, do zrealizowania do 2030 r., w tym 28,8 mld zł do 2025 r. Obie spółki szukają partnerów branżowych, którzy pomogą im sfinansować inwestycje, zbudować farmy, a potem nimi zarządzać. Czy ostatnie deklaracje  zarządów Grupy Enea, Tauron Polska Energia, Energi oznaczają, że te firmy będą udziałowcami projektów off-shore, ew. kosztem udziałów zagranicznych partnerów branżowych?

K. Tchórzewski: Kluczowy dla mnie jest fakt, że problematyka bezpieczeństwa energetycznego, w tym dywersyfikacja źródeł wytwarzania, traktowane są w polityce rządu w sposób priorytetowy. Wszelkie działania przyczyniające się do realizacji tych celów zasługują na szczególną uwagę.

K. Tchórzewski: Natomiast zaangażowanie podmiotów z udziałem Skarbu Państwa w projekty off-shore musi wynikać z przyjętych przez zarządy tych spółek kierunków rozwoju. Ewentualne plany spółek znajdą swoje odzwierciedlanie w zaktualizowanych strategiach biznesowych. Aktualnie niektóre zarządy spółek energetycznych w nadzorze Ministra Energii rozważają rewizje planów strategicznych, które powinny wpisywać się w nowotworzoną politykę energetyczną Polski. Jeszcze za wcześnie jest mówić o potencjalnym zaangażowaniu się podmiotów w poszczególne projekty.

Dziękujemy za rozmowę.