NIK ocenia wsparcie w poprawie efektywności energetycznej
Sasin: 7 zł to absolutne minimum za akcję Energi
10 lutego 2020
Resort klimatu pracuje nad polityką klimatyczną
10 lutego 2020
Funkcjonujące w Polsce mechanizmy wspierające działania na rzecz efektywności energetycznej, mimo pewnych mankamentów, tworzą spójny system – oceniła Najwyższa Izba Kontroli w raporcie o efektywności energetycznej.
„Skutkiem przedsięwzięć realizowanych dzięki niemu było zmniejszenie zużycia energii przez zobowiązane do tego firmy” – ocenia Izba.
NIK wskazuje, ż w Polsce podstawowym środkiem, wspierającym efektywność energetyczną, jest system tzw. białych certyfikatów wydawanych przez Urząd Regulacji Energetyki. Firma, składając wniosek o przyznanie takiego certyfikatu, deklaruje o ile mniej energii będzie zużywać dzięki planowanej inwestycji czy modernizacji. Po złożeniu wniosku, URE przyznaje świadectwo, które właściciel może sprzedać na Towarowej Giełdzie Energii.
Jak przytacza NIK, od 1 października 2016 r. do końca 2018 r. do URE wpłynęło niemal 2,5 tys. wniosków o świadectwa efektywności energetycznej. Wydanych zostało prawie 600 białych certyfikatów i 38 postanowień o odmowie ich wydania. Reszta wniosków była jeszcze rozpatrywana. Średni planowany okres uzyskiwania oszczędności wynosił od 13 do 15 lat. W tym samym okresie, prezes Urzędu Regulacji Energetyki wydał niemal 1,5 tys. decyzji o umorzeniu świadectw efektywności energetycznej, które potwierdziły zaoszczędzenie ok. 564 tys. toe energii.
„Jednak choć sam system świadectw efektywności energetycznej funkcjonował prawidłowo, to jednak były poważne opóźnienia w ich wydawaniu. Niemal 95 proc. zostało przekazanych po ustawowym terminie, wynoszącym 45 dni. Średni czas rozpatrzenia wniosku wyniósł 240 dni i był ponad pięć razy dłuższy niż przewidziany w przepisach. Rekord to 1 158 dni” – raportuje Izba
NIK podaje, że podobna sytuacja dotyczyła postanowień o odmowie wydania świadectwa. Średnio wnioski były rozpatrywane w ciągu 449 dni od daty wpływu. Najdłuższy okres wynosił 624 dni, a najkrótszy – 210 dni.
„Jak ustalili kontrolerzy NIK, powodem opóźnień były braki kadrowe – za weryfikację wniosków i wydawanie białych certyfikatów odpowiadały w URE najwyżej 4 osoby. Prezes Urzędu wielokrotnie zwracał się m.in. do premiera i Ministra Finansów o przyznanie środków na dodatkowe etaty, ale bezskutecznie (w pismach do wiceprzewodniczącego Stałego Komitetu Rady Ministrów wskazywał na potrzebę zatrudnienia co najmniej 8 dodatkowych pracowników)” – czytamy w informacji NIK.
Następną przeszkodą, na którą wskazuje NIK – w zapewnieniu pełnej obsady stanowisk – była niekonkurencyjność oferowanych warunków zatrudnienia w porównaniu z sytuacją na rynku pracy.
„W efekcie, systematycznie spadała liczba ogłaszanych przez URE naborów, które kończyły się wyłonieniem kandydata i obsadzeniem stanowiska – w 2018 r. już tylko połowa. Niejednokrotnie na wolne stanowisko nie zgłaszał się żaden chętny i to mimo obniżania wymagań stawianych kandydatom i oferowania im lepszych warunków finansowych” – informuje Izba.
Niedofinansowanie URE – na co zwraca uwagę NIK – wpływało na skuteczność kontroli wywiązywania się z obowiązków firm. Urząd nie miał także odpowiednich narzędzi informatycznych.
„Najwyższa Izba Kontroli stwierdziła również inne nieprawidłowości w pracy URE. Kontrolerzy NIK losowo zbadali 10 wniosków i wydane na ich podstawie białe certyfikaty. W 4 przypadkach, czyli w niemal połowie wniosków brakowało jednoznacznego i precyzyjnego wskazania przedsięwzięcia, które miało służyć poprawie efektywności energetycznej. W trzech z nich, Prezes Urzędu nie wezwał wnioskodawcy do uzupełnienia wniosku, naruszając tym samym ustawę o ee” – podaje NIK.
W efekcie, jak ocenia Izba, przyczyną „dysfunkcji w działalności Urzędu Regulacji Energetyki jest ustawowe nałożenie na Prezesa URE zadań z zakresu efektywności energetycznej bez zapewnienia adekwatnego finansowania tego urzędu”.
Innym tematem, poruszonym w raporcie NIK, jest wsparcie finansowe dla projektów zwiększających efektywność energetyczną. Chodzi o dofinansowanie w formie pożyczek i dotacji przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW). Na ten cel, w latach 2015-2018 Fundusz wydał ze środków krajowych:
w formie pożyczek – ponad 701 mln zł
w formie dotacji – prawie 923 mln zł
w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020 – ok. 558,5 mln zł.
„NFOŚiGW priorytetowo traktował inwestycje czy modernizacje w zakresie wytwarzania, dystrybucji oraz wykorzystania energii u odbiorców końcowych, w tym rozwijania kogeneracji (to równoczesne wytwarzanie ciepła i energii elektrycznej lub mechanicznej w trakcie tego samego procesu technologicznego), modernizacji i rozbudowy sieci ciepłowniczych, termomodernizacji budynków użyteczności publicznej i budownictwa energooszczędnego. NFOŚiGW kontrolował realizację tych przedsięwzięć i monitorował osiągnięcie założonych efektów” – ocenia Izba.
Spośród 17 skontrolowanych przedsiębiorstw energetycznych, ze wsparcia Funduszu skorzystało 9.
„W badanym okresie, dzięki realizacji przedsięwzięć finansowanych ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej rocznie zmniejszano zapotrzebowanie na energię cieplną i elektryczną w wysokości ok. 375 tys. toe” – czytamy w raporcie.
rb
