PIE: UE może znacząco ograniczyć import ropy i gazu z Rosji już w tym roku
Kolejne ładowarki Ionity na stacjach Shell
22 marca 2022
Unimot podał wstępne wyniki za ubiegły rok
22 marca 2022
Unia Europejska w 25 proc. jest uzależniona od dostaw ropy, paliw stałych i gazu z Rosji (chodzi o udział rosyjskich surowców energetycznych w imporcie netto UE względem konsumpcji) – ocenia Polski Instytut Ekonomiczny (PIE) w raporcie „Unia Europejska niezależna od Rosji? Alternatywne źródła dostaw surowców energetycznych”. Według Instytutu, UE może już w tym roku zmniejszyć import rosyjskiej ropy ok. 2,3 mln baryłek dziennie z blisko 3 mln b/d obecnie; w przypadku gazu możliwe jest ograniczenie importu do UE w tym roku o 91 proc.
„Stopniowego odchodzenia od dostaw rosyjskich surowców można dokonać za sprawą: dywersyfikacji kierunków dostaw, rozbudowy infrastruktury wewnątrz Unii, stworzenia strategicznych zapasów, zwiększania rodzimej produkcji surowców, redukcji popytu i zastępowania surowców rosyjskich innymi nośnikami energii. Te działania zapewnią krajom UE bezpieczeństwo energetyczne” – czytamy w raporcie.
Poza dywersyfikacją dostaw surowców UE może redukować popyt na energię przez zmiany w zachowaniach konsumentów.
„Do najprostszych działań należy zmniejszenie temperatury w pomieszczeniach o 1 stopień w okresie grzewczym i ograniczenie o 2 stopnie wykorzystania klimatyzacji w okresie letnim. Istotne przy tym jest wdrażanie programów wymiany źródeł ciepła i termomodernizacji budynków. W transporcie z kolei warto upowszechniać środki komunikacji zbiorowej i zmianę stylu jazdy kierowców na bardziej wydajną pod względem zużycia paliwa” – czytamy w raporcie.
PIE podało, że 25 proc. importowanej ropy naftowej do UE pochodzi z Rosji – to blisko 3 mln baryłek dziennie.
„2,3 mln b/d rosyjskiej ropy w Unii można zastąpić w 2022 r. zwiększając import z USA, Kanady i Kazachstanu oraz przekierowując dostawy z Norwegii, Wielkiej Brytanii i Danii” – napisano w raporcie.
Samo zwiększenie wydobycia ropy naftowej w Ameryce Północnej może pozwolić na uzyskanie blisko 1,4 mln b/d, czyli prawie 50 proc. ropy importowanej z Rosji do UE.
Instytut zwrócił też uwagę, że udział rosyjskiej ropy naftowej w zapotrzebowaniu Polski w latach 2000-2021 spadł z 97 proc. do ok. 60 proc.
Jak dodano, jednocześnie niewykorzystana przepustowość gdańskiego Naftoportu w 2021 r. wynosiła 45 proc.
„Dywersyfikacja dostaw ropy nie wymaga znacznych inwestycji infrastrukturalnych. Już dzisiaj większość importu do UE odbywa się z wykorzystaniem transportu morskiego. W minionym roku nie wykorzystano nawet połowy przepustowości polskiego Naftoportu. Możliwości odbioru dostaw ropy naftowej, jakie ma Polska, gwarantują bezpieczeństwo w kraju i w regionie (kraje bałtyckie i Czechy)” – czytamy w raporcie.
Z kolei import gazu z Rosji do UE wynosi 155 mld m.sześc. rocznie, co stanowi ok. 45 proc. całego importu i 40 proc. zapotrzebowania.
PIE podkreśla, że Unia Europejska mogłaby ograniczyć import rosyjskiego gazu o 91 proc. w 2022 r., jeśli przyjęłaby proponowane rozwiązania.
Odejście od gazu rosyjskiego, poza dywersyfikacją dostaw tego surowca, wymaga dodatkowych działań: substytucyjnych (zastąpienie gazu innymi źródłami energii) i redukcyjnych (ograniczenie konsumpcji gazu).
Międzynarodowa Agencja Energetyczna (MAE, 2022b) i Komisja Europejska (2022) przygotowały dokumenty z analizą możliwości jak najszybszego uniezależnienia UE od gazu rosyjskiego. Punktem wyjścia obu dokumentów jest popyt na rosyjski gaz w wysokości 155 mld m.sześc.
„Przyjęcie propozycji MAE pozwala na redukcję importu rosyjskiego gazu o 66 proc. w 2022 r., zastosowanie rozwiązań Komisji Europejskiej pozwala ograniczyć import o 65 proc. W obu przypadkach Unia Europejska jest zmuszona do importu ponad 50 mld m.sześc. rosyjskiego gazu. Rozwiązanie proponowane przez PIE przewiduje także wykorzystanie potencjalnych oszczędności energii przez redukcję o 2 stopnie klimatyzacji w okresie letnim (przede wszystkim w budynkach biurowych i użyteczności publicznej) i wykorzystanie aukcji na jednostki redukcji zapotrzebowania na gaz (DSR) w celu realizacji możliwości redukcyjnych po stronie przemysłu. Proponowane rozwiązania pozwalają na ograniczenie zużycia gazu z Rosji o 91 proc. na poziomie UE. Zastosowanie tego typu rozwiązań pozwoliłoby zmniejszyć czterokrotnie zyski Federacji Rosyjskiej z eksportu gazu do Unii Europejskiej względem rozwiązań proponowanych przez KE i MAE” – czytamy w opracowaniu.
Według PIE, bezpieczeństwo gazowe wewnątrz Unii będzie zapewnione przez wprowadzenie kwotowych i bezwzględnych obowiązkowych poziomów zatłoczenia magazynów z uwzględnieniem sezonowości popytu.
„Gazprom współkontroluje obecnie magazyny mogące pomieścić około 12 proc. łącznych pojemności magazynowych UE. Dwukrotnie niższe od europejskiej średniej zatłoczenie magazynów Gazpromu w sezonie zimowym 2021/2022 wpłynęło na zawyżenie cen gazu w Europie. Kwestia nadużycia przez Gazprom dominującej pozycji polegającej na ograniczaniu dostępu do europejskich magazynów gazu powinna zostać zbadana przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, co także podnosi Komisja Europejska w komunikacie RePowerEU” – podano w publikacji.
Koniecznym elementem wzmacniania strategicznego bezpieczeństwa energetycznego UE byłaby równoległa rozbudowa istniejących terminali LNG, przyspieszenie realizacji planowanych terminali oraz realizacja projektów interkonektorów umożliwiających pełne wykorzystanie i zatłoczenie nowo powstałych pojemności magazynowych, w szczególności wznowienie zawieszonego projektu hiszpańsko-francuskiego gazociągu MidCat.
W ostatnich latach w Unii wzrastał import węgla z Rosji i w 2019 r. wyniósł 56 mln ton. Rosyjski węgiel kamienny stanowi ok. 45 proc. importu surowca i ok. 30 proc. konsumpcji. Ponad 10 proc. importu węgla koksowego do UE i 80 proc. antracytu pochodziło z Rosji (choć znaczna część mogła być wydobywana w zajętym przez Rosję w 2014 r. Donbasie).
„Nominalnie najwięcej węgla z Rosji sprowadzają Niemcy i Polska. Zgodnie z unijnym planem dekarbonizacji udział węgla w miksie energetycznym spada. Rosyjski węgiel jest stosunkowo tani, dlatego w kilku państwach wzrastał jego import. Niska podaż na światowych rynkach ogranicza alternatywy dla rosyjskich dostaw. Potencjalne kierunki zwiększenia importu to USA, Australia czy RPA. W Polsce zwiększenie wydobycia węgla kamiennego w krótkim czasie nie jest możliwe” – czytamy.
PIE przypomina, że „polska gospodarka jest na drodze do dekarbonizacji”. Konsumpcja węgla zmalała w latach 1990-2020 o ponad 40 proc.. Obecnie ok. 80 proc. sprowadzanego z Rosji węgla trafia na opał do gospodarstw domowych. Do przemysłu kierowane jest ok. 5 proc. rosyjskiego surowca, a pozostała część trafia głównie do ciepłowni zawodowych.
(ISBnews)
